In communicatie kunnen er heel veel misverstanden ontstaan. Als we uitgaan van de goede bedoelingen van de ander en regelmatig bewust feedback geven over hoe het gedrag van de ander overkomt, zullen mensen mekaar vooral positief beïnvloeden en leren van elkaar.
Het communicatiemodel van Watzlawick over wederzijdse beïnvloeding geeft heel wat verheldering. We willen dit graag met je delen.
De binnenkant – de buitenkant – de overkant
De binnenkant van een persoon verwijst naar opvattingen, gedachten, gevoelens, bedoelingen, waarden en normen. Dit speelt zich af in ons binnenste en is dus niet rechtstreeks waarneembaar voor anderen.
De buitenkant is hetgedrag dat we tonen via onze lichaamstaal en wat we uitspreken in woorden. Anderen kunnen dit waarnemen.
Wat de buitenkant van iemand teweeg brengt bij een ander noemen we het effect van het gedrag bij een andere persoon. De ander is de overkantdie het gedrag interpreteert vanuit zijn eigen referentiekader (zijn binnenkant).
De wederzijdse beïnvloeding tussen mensen verloopt dus via de buitenkant.
Een heleboel misverstanden mogelijk
Dit lijkt een eenvoudig model, maar in de praktijk leidt dit tot heel wat communicatieve misverstanden. Enkele voorbeelden:
- Je kan de goede bedoelingen (binnenkant) van iemand anders verkeerd begrijpen omdat je een ander referentiekader hanteert. Zo kan een collega je willen helpen bij een taak, maar zie je dit eerder als ‘bemoeien’ omdat zelfstandig handelen voor jou belangrijk is (vanuit jouw binnenkant).
- Wat je toont aan anderen in gedrag (buitenkant) komt niet overeen met wat je echt voelt of denkt (binnenkant). Zo kan het zijn dat je heel rustig overkomt, maar inwendig heel zenuwachtig bent. De anderen reageren op je rustig gedrag dat niet congruent is met wie je op dat moment bent.
- Het is heel vervelend als iemand een oordeel geeft over je binnenkant omdat dit niet zichtbaar is voor anderen en je dit graag ook zo houdt. Als iemand tegen je zegt ‘je bent een afschuwelijk mens’ kan dit zeer hard overkomen omdat je dit helemaal niet zo bedoelt, maar hier weinig tegen in kan brengen.
- Mensen zijn zich niet altijd bewust van hun gedrag op anderen (de overkant). De context kan hierin bepalend zijn. Zo kan het zijn dat je vriendelijk wil overkomen bij je nieuwe collega’s door met hen een babbeltje te slaan, maar in een prestatiegerichte werkomgeving is dit vervelend omdat er niet doorgewerkt kan worden.
- Je kan niet niet-communiceren. Mensen beïnvloeden elkaar steeds of ze dat nu willen of niet. Zo kan je van plan zijn om niets te zeggen tijdens een vergadering om het beslissingsproces niet te vertragen. Maar anderen kunnen je zwijgen interpreteren als geen interesse of geen mening hebben.
Enkele tips
- Je kan aangeven aan de ander hoe je zijn gedrag interpreteert en welk effect dit op jou heeft. Zo vermijd je misverstanden en kan de boodschap nog bijgestuurd worden als ze niet congruent is met je interpretatie.
- Je kan hoogstens een hypothese formuleren over iemand zijn binnenkant vanuit het gedrag dat die persoon stelt. Oordeel dus niet te snel of toets dit af. Zou het kunnen dat je zo reageert omdat je vreest dat …?
- Ga zoveel mogelijk uit van de goede bedoelingen van de ander, zeker als je een negatief effect voelt van het gedrag van de ander bij jezelf. Hanteer een positieve mindset en zoek naar de achterliggende redenen waarom iemand zo reageert. Zo kan je het lastig vinden dat iemand luid praat omdat je dit gedrag sterk associeert met een dominante ouder, terwijl deze persoon enkel maar duidelijk wil communiceren.
- Bevestig positief gedrag. Door complimenten te geven verstevig je het zelfbeeld van iemand, waardoor het nadien makkelijker is om kritiek te aanvaarden. Een voorbeeld zou kunnen zijn: ‘ik merk dat je mijn teksten nauwkeurig naleest. Ik heb het gevoel dat ik je 100 % kan vertrouwen’.
- Wees je ervan bewust dat er heel veel invloed uitgaat van non-verbale communicatie. De wijze waarop je iets zegt, de stem, de mimiek, de lichaamshouding, de nabijheid of de afstand beïnvloeden meer dan de woorden die je uitspreekt. De manier waarop je bv. ‘goedemorgen’ zegt, kan zeer verschillend zijn en zo een andere betekenis krijgen.
- Hou rekening met de context. Mensen nemen een bepaald standpunt in vanuit hun eigen kijk op de situatie. Het is zinvol om mee te denken vanuit deze opvattingen om de goede intenties en/of inzet te kunnen zien. Een leidinggevende die zelf beoordeeld wordt op cijfers, zal minder oog hebben voor de sociale relaties, dan iemand die gescreend wordt op people skills.
Veel succes ermee!