Hoe spreek je grenzen uit?
1. Maak vanaf het begin duidelijk wat kan en niet kan
Twijfel niet en geef je grenzen zo snel mogelijk aan. Als je dit niet doet is de kans groot dat je doet wat anderen van je verwachten. Sta stil bij wat je zelf belangrijk vindt en communiceer hierover zodat anderen er rekening mee kunnen houden. Maak je grenzen duidelijk en concreet. Zo kan je bijvoorbeeld zeggen: ‘Ik wil dat je op tijd komt zodat we op tijd kunnen starten met de vergadering’ of ‘ik wil dat je stopt met klagen als je niet luistert naar mijn advies’.
Het is belangrijk om je wensen pro-actief aan te geven en niet te wachten tot een grens is overschreden. Het is dan veel lastiger omdat anderen niet begrijpen waar je reacties plots vandaan komen. Als je snel grenzen aangeeft, accepteren mensen deze gemakkelijker en houden ze zich aan afspraken.
2. Wees consequent
Hou je aan gemaakte afspraken, hou voet bij stuk en stel grenzen consequent. Je kan hierbij gebruik maken van de techniek van de kapotte grammofoonplaat: je herhaalt je boodschap tot het resultaat is bereikt. Ga niet teveel in discussie, dit leidt immers te veel af.
In het begin lijkt het lastig, maar oefening baart kunst. Mensen testen soms bewust of onbewust uit hoe ver ze kunnen gaan. Als ze bijvoorbeeld iets niet krijgen, proberen ze het later nog een keer. Je moet de problemen voor een ander niet altijd willen oplossen. Durf de verantwoordelijkheid bij hen te leggen. Denk aan een medewerker die het schrijven van verslagen niet serieus neemt omdat de leidinggevende die toch systematisch nakijkt en corrigeert. Soms moet je stoppen met helpen zodat de andere zijn verantwoordelijkheid opneemt.
3. Belonen en straffen van al dan niet gewenst gedrag
Laat merken dat je het fijn vindt dat mensen zich houden aan de afspraken. Zeg bijvoorbeeld dat je het apprecieert dat iedereen op tijd komt. Zo weten ze waar je voor staat en wat ze van jou kunnen verwachten. Dit maakt samenwerking voorspelbaar en aangenaam. Het vertrouwen neemt toe en er is wederzijds respect.
Benoem negatief gedrag en maak aan de ander duidelijk dat je met dit gedrag niet opgezet bent. Je kan het contact verbreken of je kan vragen om correct en beleefd te zijn. Als er een deftige reactie volgt, reageer je wel op de inhoud.
10 extra tips
1. Laat je grenzen niet bepalen door iemand anders
Als je iemand graag hebt, heb je de neiging om je eigen grenzen te negeren omdat je bang bent de ander kwijt te geraken. Het is prima om klaar te staan voor andere mensen en rekening met hen te houden, maar het mag niet te vaak ten koste van jezelf gaan. Zo word je te afhankelijk van de ander en bepaalt die persoon je doen en laten.
2. Op jouw voorwaarde mag je af en toe buiten de lijntjes kleuren
Grenzen bieden houvast, maar mogen geen doel op zich worden. Ze dienen nog ruimte te laten voor dialoog. Houd rekening met uitzonderingen. Nood breekt wet. Zo kan het zijn dat je vindt dat kinderen het openbaar vervoer moeten gebruiken om ergens te geraken omwille van de ecologische voetafdruk, maar dat je hen bij een staking wel met de auto brengt waar ze moeten zijn.
3. Wacht niet te lang
Als mensen over je grenzen gaan, is het mogelijk dat je op een bepaald moment vindt dat het genoeg is geweest. Je reactie is soms niet (meer) in verhouding tot wat er gezegd of gebeurd is. De kans is groot dat de ander sterk schrikt van je reactie en dat je relatie hierdoor onder druk komt te staan.
4. Voorbeelden van grenzen
Je kan grenzen stellen door neen te zeggen, letterlijk fysieke afstand te nemen of geen tijd meer te steken in bepaalde mensen die je grenzen niet respecteren.
5. Zeg bewuster ja
Wellicht wil je graag andere mensen helpen en zeg je daarom heel vaak ‘ja’ als mensen iets aan je vragen. Door ook te motiveren waarom je dit doet, maak je mensen duidelijk dat hier een reden achter zit. Zo kan je bijvoorbeeld aangeven dat je met veel plezier boodschappen wil doen voor een familielid omdat je toch moet gaan winkelen. Op die manier maak je aan anderen duidelijk welke overwegingen je maakt bij het kiezen.
6. Neen zeggen
Neen zeggen is moeilijk omdat je anderen niet wilt teleurstellen. Toch is het nodig om te begrenzen en vooral bezig te kunnen zijn met wat belangrijk voor je is. Je zegt neen uit zelfrespect of om duidelijkheid te scheppen. Hierdoor voorkom je dat je met tegenzin iets doet en draag je bij aan duurzame relaties. Je kan op vier manieren neen zeggen:
- Door bedenktijd te vragen: laat me er eerst over nadenken. Ik laat je tegen (tijdstip) mijn antwoord weten
- Door je ‘neen’ toe te lichten: ik kan je nu niet helpen omdat ik andere taken heb die dringend zijn
- Je zegt neen en biedt een alternatief: ik ben niet de juiste persoon hiervoor. Ik zou dit vragen aan …
- Je durft terug te komen op beslissingen: het spijt me, ik heb er over nagedacht en …
7. Geef geen tegenstrijdige signalen
Je kan aangeven dat je meer afstand wil en niet meer voor alles beschikbaar wilt zijn, maar toch de ander wilt helpen met al zijn vragen. Zo hou je het niet gewenste gedrag in stand omdat de andere niet begrepen heeft dat je het anders wil. Het is belangrijk om je grens te stellen, dit toe te lichten en daarna te laten merken dat er geen onderhandeling meer mogelijk is. Zo voorkom je dat je in een oude, ongewenste situatie blijft hangen.
8. Wees zelfzeker
Wat je uitstraalt moet kloppen met wat je wilt. Let op je lichaamshouding en stem. Sta rechtop, kijk de ander aan en zeg duidelijk en krachtig waar je voor staat en wat je wil. Je zal merken dat anderen dit opmerken en rekening met je houden.
9. Is het jouw probleem of verantwoordelijkheid?
Je wilt anderen vaak helpen, maar het is belangrijk om je af te vragen of het je rol of taak is om dat te doen. Moet jij de problemen van iemand anders oplossen? Ben je verantwoordelijk voor het gedrag van anderen? Je houdt mogelijks hiermee bepaalde gewoontes in stand en maakt anderen afhankelijk van jou. Mensen kunnen je leegzuigen en al dan niet bewust misbruik van je maken.
10. Het wordt even wennen
Verwacht niet dat iedereen even gelukkig is als je voor jezelf begint op te komen. Integendeel, het zal wennen zijn voor de anderen. Complimenteer hen wanneer ze je grenzen respecteren. Jij bent de enige die over je grenzen kan waken.
Karen Van den Broeck schreef samen met Tine Meus een boek over grenzen stellen. ‘Een hek voor de buren. Succesvol grenzen stellen’ (Garant, 2019). Het gaat om 14 verhalen over herkenbare situaties met inzichten en tips. Wil je meer info of het boek bestellen? Klik dan op deze link. /portfolio_item/een-hek-voor-de-buren/